Лічыцца, што Горадня была ў Вялікім
Княстве Літоўскім у XVIII стагодзьдзі сталіцай каханьня.
Пра гэта,
а таксама пра каралеўскія балі і ўзаемаадносіны паміж мужчынамі
і жанчынамі ў той час расказала гарадзенскай моладзі гісторык Натальля Сьліж.
Сёньня ўвечары яна была запрошаная ў Таварыства беларускай школы з нагоды Дня закаханых.
Карэспандэнт:
“Апошні кароль Рэчы Паспалітай Станіслаў Аўгуст Панятоўскі меў, апроч
Новага замку, яшчэ тры рэзыдэнцыі ў Горадні: Панямунь на Нёмане,
Станіславова і Аўгустовак. Сярод гарадзенцаў распаўсюджана меркаваньне,
што быццам бы кожны гэты палац быў пабудаваны для асобнай каханкі. Дык
колькі ж каханак было ў караля ў Горадні?”
Сьліж:
“Я магу сказаць, што Горадня была знакамітая балямі і каханка ў яго тут
была не адна, вядома. Але размова будзе пра францужанку Люлі,
васямнаццацігадовую, якая вельмі добра карысталася сваёй маладосьцю,
прыгажосьцю і таму выклікала тут крайне нэгатыўную рэакцыю.
Ну а, вядома, сьпіс яго донжуанскі вельмі вялікі”.
Карэспандэнт: “Калі мы чытаем пра караля Станіслава Аўгуста, ніколі не гаворыцца пра каралеву. Ці быў ён жанаты?”
Сьліж:
“Ён ня быў жанаты, яму было забаронена жаніцца. Была прынятая пастанова
на адным з соймаў, і атрымалася, што чалавек малады, тэмпэрамэнтны,
калі ня мае жонкі, то тады — каханкі”.
Карэспандэнт: “А прычына была названая соймам палітычная, напэўна?”
Сьліж:
“Я так думаю, што, напэўна, гэта было зьвязана з эпохай. Што такое
шлюб? Шлюб — гэта нашчадкі, магчымасьць перадаць уладу ў спадчыну. Але
я больш займаюся прыватнымі яго справамі”.
Карэспандэнт:
“Арганізатары падавалі вас, я даслоўна цытую, як знаўцу сэксу, шлюбу
і пазашлюбных адносінаў ў XVIII стагодзьдзі, у прыватнасьці ў Горадні.
Што вы пра гэта сапраўды ведаеце?”
Сьліж:
“Скажам так, рэклямная акцыя адбылася пасьпяхова. Мая тэма — гісторыя
сям’і, а калі займаесься сям’ёю, то шмат усплывае скандалаў, праблемаў,
нюансаў, зьвязаных і з пазашлюбнымі адносінамі, з каханкамі, якіх
мужчыны заводзілі ці жанчыны, здараліся нават судовыя працэсы. Таму ўсё
гэта і сэксуальныя адносіны таксама трапляюць у поле зроку”.
Карэспандэнт:
“Адам Мальдзіс сваім часам у кнізе «Беларусь у люстэрку мэмуарнай
літаратуры XVIII стагодзьдзя» пісаў, што ў Горадні на балях усё
выглядала часам вельмі фрывольна, вельмі вялікія дэкальтэ ў дамаў…
Напраўду вельмі фрывольнае жыцьцё было тады?”
Сьліж:
“Гэта было Асьветніцтва, эпоха, якая спрыяла такім паводзінам, бо
Асьветніцтва — гэта розум, адыход ад рэлігіі. Вельмі вялікая колькасьць
эмігрантаў з Францыі спрыяла гэтаму. Станіслаў Аўгуст Панятоўскі любіў
францускую культуру, спрыяў распаўсюджваньню Вальтэра і Русо. Гэта была
эпоха, калі можна было так паводзіць, у той час гэта ўхвалялася.
Зьмянілася эпоха, і ўсё стала па-іншаму”.
Карэспандэнт: “Калі параўнаць зь сёньняшнім часам: калі было больш фрывольнае жыцьцё ў Горадні — у гады апошняга караля ці сёньня?”
Сьліж:
“Напэўна, у пэўных момантах яны дзесьці фору і нам дадуць, бо ўмелі
гэта рабіць густоўна, вельмі цікава, з інтрыгамі, і таму, можа быць,
нам ёсьць у чым павучыцца ў тагачасных гарадзенцаў. Гісторыя ў гэтым
сэнсе заўсёды цікавая”.
Натальля
Сьліж абараніла кандыдацкую дысэртацыю ў Інстытуце гісторыі
Нацыянальнай акадэміі навук, тэма дысэртацыі — “Шляхецкая сям’я ў ВКЛ”.
Сёньня Натальля Сьліж выкладае ў гарадзенскай філіі Беларускага
інстытуту правазнаўства ангельскую мову, а ў ЭГУ ў Вільні — гендэрную
гісторыю Беларусі.